Geïntegreerd jaarverslag
(financieel & duurzaamheidsverslag)
2024
Open het online jaarverslag
Download het volledige verslag in pdf

Voorwoord

“Via onderzoek en innovatie zoeken we duurzame oplossingen om onze impact te vergroten.”
In december werd ik de nieuwe voorzitter van Aquafin, een beslissing waarover ik niet lang hoefde na te denken. Als voorzitter van de Vlaamse Waterweg bezocht ik de afgelopen jaren heel wat projecten in het kader van het Sigmaplan. Projecten die broodnodig zijn om ons te beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren.
De extreme buien, heuse waterbommen zelfs, die we nu ook in Vlaanderen zien, bewijzen dat de dreiging reëel is. En dat terwijl de beschikbaarheid van drinkbaar water in datzelfde Vlaanderen op termijn zelfs een probleem kan worden. Als ik iets kan betekenen voor een bedrijf dat zijn missie maakt van een leefomgeving in harmonie te brengen met water, dan vind ik dat dus een evidente keuze.
Het veranderende klimaat heeft ook een grote impact op de kostprijs van waterzuivering. 2024, het natste jaar ooit gemeten in België, zorgde voor een recordvolume aan binnenkomend rioolwater op de zuiveringsinstallaties: maar liefst 1 miljard m³ of een kwart meer dan in een gemiddeld jaar. Ondanks die gigantische uitdaging, sloten we 2024 af met een mooie 97,26 % van de RWZI’s die voldeden aan alle opgelegde normen.
Een groot debiet door verdunning met extreem veel regenwater, dat betekent namelijk niet alleen meer pompcapaciteit en dus energie. Het laat zich ook voelen in meer slibverwerkingskosten en meer chemicaliën om te voldoen aan de zuiveringsnormen, die in Vlaanderen strenger zijn dan Europa oplegt. Die nieuwe context doet nadenken over de werkelijke meerwaarde van deze strengere normen, maar ook over de formule van het huidige vergoedingsmodel.
Waar het om gaat, is dat onze beken en rivieren weer gezond worden. Een goede kwaliteit van het gezuiverde afvalwater is daarvoor essentieel, maar er is ook nog werk aan de verdere uitbouw en optimalisatie van het rioleringsstelsel. Met de projecten die we in 2024 opleverden voor het Vlaamse Gewest, verminderen we de uitstoot van stikstof naar de waterloop met 675 ton per jaar, en die van fosfor met 147 ton per jaar. Ondertussen helpen we ook de steden en gemeenten om hun reductiedoelstellingen te realiseren en zoeken we via onderzoek en innovatie naar de meest duurzame oplossingen om onze positieve impact te maximaliseren en onze ecologische voetafdruk te verkleinen.
In dat kader zijn de vergunningen die Aquafin vorig jaar kreeg voor de bouw van twee nieuwe slibdrogers op restwarmte en een slibmonoverwerker met recuperatie van energie en grondstoffen een echte mijlpaal. Je leest er alles over in dit jaarverslag, met voor het eerst ook een uitgebreid duurzaamheidsverslag.
Koen Anciaux
Voorzitter

2024
in een oogopslag
Samenwerking met drinkwaterbedrijven breidt uit
In 2024 namen Aquafin en Pidpa het rioolbeheer over in 46 extra steden en gemeenten. Deze samenwerking, die in 2023 begon met 5 gemeenten, werd verder uitgebreid. Pidpa is nu het derde drinkwaterbedrijf, na water-link en De Watergroep (Riopact), waarmee Aquafin structureel samenwerkt. Nadat we samen met Farys al in Aalst het rioolbeheer opnamen, vertrouwde in 2024 ook Dendermonde haar rioolbeheer toe aan de tandem Aquafin-Farys.
We streven naar meer structurele samenwerkingen met Vlaamse rioolbeheerders om versnippering te verminderen en de efficiëntie te verhogen.

Oprichting Aqcelerator als venturing vennootschap
Op 8 februari werd Aqcelerator opgericht als nieuwe entiteit onder de Aquafin-vlag. Deze venturing vennootschap dient als hefboom om samen met derden te innoveren en zo de maatschappelijke impact te vergroten. Aqcelerator heeft twee doelstellingen:
- Het ontsluiten van common goods voor hergebruik, zoals gezuiverd afvalwater, warmte en hemelwater.
- Het aanwakkeren van innovaties in de markt.

AquaMarkt stimuleert circulariteit
AquaMarkt is een digitaal platform dat het potentieel van gezuiverd afvalwater, warmte uit riool- of gezuiverd afvalwater (riothermie) en hemelwater ontsluit. Het biedt een overzichtelijk én toegankelijk systeem voor geïnteresseerde partijen om gebruik te maken van deze ‘common goods’.
Met duidelijke procedures en in slechts enkele klikken kunnen partijen hun interesse tonen. Een publieke bekendmaking geeft anderen ook de kans om mee te dingen of samen te werken aan een projectvoorstel.
Aquafin evalueert de voorstellen objectief en selecteert het project met de grootste positieve impact.

Slibbehandeling van de toekomst in opbouw
Vanaf 2027 zal de slibverwerking een kleinere ecologische voetafdruk hebben. We nemen tegen die tijd twee nieuwe CO2-neutrale banddrogers en een slibmonoverwerker in gebruik. De banddrogers zullen restwarmte gebruiken om slib te drogen tot energetisch hoogwaardige pellets.
Deze pellets gebruiken we om hogedrukstoom op te wekken in de nieuwe monoverwerker, die gebouwd wordt op de site van Arcelor Mittal. Zij gaan op hun beurt deze stoom gebruiken als fossielvrij alternatief in hun productieproces. Waardoor deze investering bijdraagt aan de transitie naar een circulaire economie én een efficiëntere, groenere slibverwerking.

Partner Academy met studiebureaus
Met het charter Verbindend Samenwerken zet Aquafin samen met enkele studiebureaus in op een samenwerkingsmodel waarin verbinden, vertrouwen en inspireren centraal staan. Telkens met de nodige aandacht voor het welzijn en de ontwikkeling van projectteamleden.
In 2024 startten we de Partner Academy om kennis te delen die nodig is voor onze projecten. Daar bieden we een handvol opleidingen aan, gaande van technische opleidingen tot workshops rond relationele intelligentie. Hierdoor bevorderen we kennisdeling, creëren we een gemeenschappelijke taal en stimuleren we gedeeld leiderschap.

Innovatieve wegopbouw beloond met award
Dat regenwaterinfiltratie ook mogelijk is in een stedelijke omgeving, bewezen we met het rioleringsproject in de Nonnenstraat in Turnhout. Hier zochten we, gezien de beperkte ruimte, naar een slimme ondergrondse oplossing. Samen met het studiebureau ontwikkelden we een innovatieve techniek met holle blokken net onder de toplaag van het wegdek. Het afstromende regenwater van de straat, voetpaden en voorste dakhelften komt via infiltrerende straatkolken aan de zijkant van de weg in een doorlatende onderfundering. Daar wordt het gebufferd waarna het vervolgens kan infiltreren in de bodem. Zo doet het ganse wegdek dienst als infiltratiezone. Dat verkleint het risico op wateroverlast op straat en vult de grondwatertafel aan.
Het project werd in 2024 uitgevoerd en bekroond met de FEBE Elements Award in de categorie Outstanding Precast.

Samenwerking met drinkwaterbedrijven breidt uit
In 2024 namen Aquafin en Pidpa het rioolbeheer over in 46 extra steden en gemeenten. Deze samenwerking, die in 2023 begon met 5 gemeenten, werd verder uitgebreid. Pidpa is nu het derde drinkwaterbedrijf, na water-link en De Watergroep (Riopact), waarmee Aquafin structureel samenwerkt. Nadat we samen met Farys al in Aalst het rioolbeheer opnamen, vertrouwde in 2024 ook Dendermonde haar rioolbeheer toe aan de tandem Aquafin-Farys.
We streven naar meer structurele samenwerkingen met Vlaamse rioolbeheerders om versnippering te verminderen en de efficiëntie te verhogen.

Slibbehandeling van de toekomst in opbouw
Vanaf 2027 zal de slibverwerking een kleinere ecologische voetafdruk hebben. We nemen tegen die tijd twee nieuwe CO2-neutrale banddrogers en een slibmonoverwerker in gebruik. De banddrogers zullen restwarmte gebruiken om slib te drogen tot energetisch hoogwaardige pellets.
Deze pellets gebruiken we om hogedrukstoom op te wekken in de nieuwe monoverwerker, die gebouwd wordt op de site van Arcelor Mittal. Zij gaan op hun beurt deze stoom gebruiken als fossielvrij alternatief in hun productieproces. Waardoor deze investering bijdraagt aan de transitie naar een circulaire economie én een efficiëntere, groenere slibverwerking.

Oprichting Aqcelerator als venturing vennootschap
Op 8 februari werd Aqcelerator opgericht als nieuwe entiteit onder de Aquafin-vlag. Deze venturing vennootschap dient als hefboom om samen met derden te innoveren en zo de maatschappelijke impact te vergroten. Aqcelerator heeft twee doelstellingen:
- Het ontsluiten van common goods voor hergebruik, zoals gezuiverd afvalwater, warmte en hemelwater.
- Het aanwakkeren van innovaties in de markt.

Partner Academy met studiebureaus
Met het charter Verbindend Samenwerken zet Aquafin samen met enkele studiebureaus in op een samenwerkingsmodel waarin verbinden, vertrouwen en inspireren centraal staan. Telkens met de nodige aandacht voor het welzijn en de ontwikkeling van projectteamleden.
In 2024 startten we de Partner Academy om kennis te delen die nodig is voor onze projecten. Daar bieden we een handvol opleidingen aan, gaande van technische opleidingen tot workshops rond relationele intelligentie. Hierdoor bevorderen we kennisdeling, creëren we een gemeenschappelijke taal en stimuleren we gedeeld leiderschap.

AquaMarkt stimuleert circulariteit
AquaMarkt is een digitaal platform dat het potentieel van gezuiverd afvalwater, warmte uit riool- of gezuiverd afvalwater (riothermie) en hemelwater ontsluit. Het biedt een overzichtelijk én toegankelijk systeem voor geïnteresseerde partijen om gebruik te maken van deze ‘common goods’.
Met duidelijke procedures en in slechts enkele klikken kunnen partijen hun interesse tonen. Een publieke bekendmaking geeft anderen ook de kans om mee te dingen of samen te werken aan een projectvoorstel.
Aquafin evalueert de voorstellen objectief en selecteert het project met de grootste positieve impact.

Innovatieve wegopbouw beloond met award
Dat regenwaterinfiltratie ook mogelijk is in een stedelijke omgeving, bewezen we met het rioleringsproject in de Nonnenstraat in Turnhout. Hier zochten we, gezien de beperkte ruimte, naar een slimme ondergrondse oplossing. Samen met het studiebureau ontwikkelden we een innovatieve techniek met holle blokken net onder de toplaag van het wegdek. Het afstromende regenwater van de straat, voetpaden en voorste dakhelften komt via infiltrerende straatkolken aan de zijkant van de weg in een doorlatende onderfundering. Daar wordt het gebufferd waarna het vervolgens kan infiltreren in de bodem. Zo doet het ganse wegdek dienst als infiltratiezone. Dat verkleint het risico op wateroverlast op straat en vult de grondwatertafel aan.
Het project werd in 2024 uitgevoerd en bekroond met de FEBE Elements Award in de categorie Outstanding Precast.


Over Aquafin

330
Rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI)

2090
Pompstations en bergbezinkbekkens

7429
km leidingen
1300
medewerkers
673
mio € omzet
1232
projecten in uitvoering
voor het Vlaamse Gewest

97,3
% van de RWZI’s voldeed aan
alle geldende normen
153
gemeenten zijn klant

87,6
% van de inwoners van Vlaanderen
is aangesloten op afvalwaterzuivering
Onze visie
“Propere waterlopen voor de volgende generaties en een leefomgeving in harmonie met water”
In Vlaanderen zuiveren we huishoudelijk afvalwater en creëren we ruimte voor water. We bouwen en beheren een transportnetwerk voor afvalwater, rioolwaterzuiveringsinstallaties en infiltratie- en bufferelementen voor hemelwater.
Met slimme infrastructuur versterken we de klimaatrobuustheid van Vlaanderen en dragen we bij aan een aangename en gezonde leefomgeving voor mens en natuur. Zorgvuldig omgaan met water en grondstoffen is essentieel voor onze toekomst. Daarom houden we niet alleen de waterkringloop intact, maar maken we ook onze eigen werking duurzaam.

Strategie, ontwikkelingen en uitdagingen

“Vereenvoudiging en uniformisering als tegengas voor toenemende complexiteit”
In het verkiezingsjaar 2024 wist Aquafin de nieuwe Vlaamse Regering te overtuigen van het belang om het investeringstempo in waterzuiveringsinfrastructuur te verhogen door de integratie van gemeentelijke en bovengemeentelijke investeringen centraal te bewaken. Een cruciale strategie voor gezonde waterlopen, volgens algemeen directeur Jan Goossens. Tegelijk ziet hij nog een paar andere horden die moeten genomen worden.
Welke grote evoluties rondom Aquafin vallen op als we naar het afgelopen jaar kijken?
“Iets wat we al langer zien en in 2024 alleen maar werd bevestigd: de context waarin we werken wordt almaar complexer. Denk daarbij aan nieuwe wetgeving zoals de herziening van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater, die heel wat nieuwe of strengere maatregelen oplegt. En ook voor de kaderrichtlijn Water wordt een herziening verwacht. Daarnaast stellen we vast dat het verkrijgen van vergunningen een stuk moeilijker verloopt dan vroeger. Dan heb ik het zowel over vergunningen voor onze standaardactiviteiten zoals rioleringsprojecten, als over de drie grote industriële installaties voor slibverwerking waarvoor we in 2024 na een lang en intensief traject groen licht kregen.
Hoe gaat het bedrijf om met die toenemende complexiteit?
“Door in die complexere context op zoek te gaan naar vereenvoudiging en uniformisering. Met vereenvoudiging bedoel ik voornamelijk de versnippering in de sector tegengaan. Het mandaat dat het Vlaamse Gewest ons enkele jaren geleden toekende om gemeentelijke en bovengemeentelijke investeringen op mekaar af te stemmen, helpt om met dezelfde middelen sneller resultaat te halen. De infrastructuur van beide beleidsniveaus beïnvloedt mekaar zo sterk, dat het absurd is om ze niet door één bril te bekijken. Maar de synergiewinsten worden nog groter als ook het beheer in één hand zit. Dan worden ook besparingen in bijvoorbeeld de uitvoering van projecten mogelijk. Daarom zoeken wij de structurele samenwerking op met àlle Vlaamse rioolbeheerders. Vandaag hebben we die al met water-link, De Watergroep en sinds 2023 ook met Pidpa, waarmee we de samenwerking vorig jaar nog verder uitdiepten. Ook met Farys werken we al samen op projectbasis en het zou mooi zijn indien we ook hier naar een structurele samenwerking zouden kunnen evolueren.”
“Tegelijk streven we naar meer uniformiteit binnen de sector. Zo brachten we in 2024 drinkwaterbedrijven en de Vlaamse Milieumaatschappij bijeen in een eerste Blue Summit om samen met ons na te denken over digitalisering en automatisering, maar ook over data-uitwisseling tussen de verschillende waterbedrijven om zo de Vlaamse watersector verder te integreren. We staan allemaal voor dezelfde uitdagingen, dus kijken we liefst breder dan de eigen organisatiegrenzen.”
We zagen vorig jaar ook nieuwe activiteiten zoals riothermie een hoge vlucht nemen. Vanwaar kwam die versnelling?
“De voorbije jaren hebben we ons toegelegd op de verbreding en verdieping van onze activiteiten, waarmee we inspelen op maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie en waterschaarste in lange droogteperiodes. Riothermie en hergebruik van effluent, inclusief de ontsluiting ervan via het nieuwe digitale platform AquaMarkt, zijn daar voorbeelden van. Die nieuwe activiteiten brengen ons in contact met een voor ons totaal nieuw type klanten en stakeholders. Daarmee initieerden we zelf ook wel wat extra complexiteit, niet in het minst omdat voor dit soort innovatieve samenwerkingen vaak zelfs het wettelijk kader nog ontbreekt. We hebben vorig jaar echt pionierswerk verricht om de procedures helder te krijgen en partijen met elkaar te verbinden. Dat heeft geloond en de interesse voor zo’n projecten groeit snel.”
Waar kijk je naar uit in 2025?
“Ik kan heel wat boeiende thema’s bedenken die dit jaar op ons pad komen, maar één van de grote is toch wel de opstart van een eerste quaternaire zuivering op volle schaal op onze RWZI Aartselaar. De eerste plannen dateren al van minstens vijf jaar geleden, waarmee we toen al anticipeerden op de toekomstige verplichting om micropolluenten zoals bepaalde medicijnresten te verwijderen uit het afvalwater. Onze installaties zijn er op dit moment niet voor uitgerust en het wordt momenteel wettelijk ook niet van ons verwacht. Toch hebben die stoffen zelfs in kleine hoeveelheden een impact op het aquatische milieu. En dus wil Europa met de herziene Richtlijn Stedelijk Afvalwater ze in de toekomst wél verwijderd zien. Europa legt de financiële verantwoordelijkheid daarvan overigens bij de producenten via wiens producten deze stoffen in het afvalwater terechtkomen. Wij gaan nu al met hen in dialoog over hoe we dit samen kunnen aanpakken.”
“We merken dat ons maatschappelijk speelveld steeds breder wordt en we – letterlijk en figuurlijk – geconnecteerd raken met totaal nieuwe sectoren. Zo worden onze nieuwe slibverwerkingsinstallaties gebouwd op industrieterreinen waarbij we zowel restwarmte gebruiken van als restwarmte leveren aan industriële installaties, zoals bijvoorbeeld de staalindustrie. Overigens zijn steeds meer ogen gericht op de kwaliteit van het oppervlaktewater, onder meer vanwege het ‘waterarrest’, dat al leidde tot de weigering van een aantal vergunningen. Het maakt dat er zo voortdurend voor ons compleet nieuwe stakeholders opduiken. Een uitdagend maar interessant vooruitzicht.”
Onze activiteiten:

Activiteiten
Opdracht voor het Vlaamse gewest
Aquafin financiert, bouwt en beheert voor het Vlaamse Gewest de infrastructuur voor de inzameling, het transport en de zuivering van huishoudelijk afvalwater. Steden en gemeenten moeten zorgen voor de uitbouw en het onderhoud van het gemeentelijke rioleringsnetwerk waarop inwoners hun afvalwater aansluiten.
Zowel Aquafin als lokale besturen hebben reductiedoelen gekregen om minder stikstof en fosfor in de waterlopen te lozen. Tegen 2027 streeft Europa naar de ‘goede toestand’ van alle waterlichamen. Aquafin is sinds 2024 matchmaker om gemeentelijke en gewestelijke investeringen beter op elkaar af te stemmen. Dit zorgt voor efficiënter gebruik van middelen om de ecologische doelstellingen te halen.
Projecten prioriteren volgens impact
Aquafin stelde voor elk waterlichaam een plan van aanpak op om de reductiedoelen te halen, maar de budgetten zijn onvoldoende. Daarom ontwikkelden we in 2024 een prioriteringsmethodiek die rekening houdt met reductiebijdrage, deadlines en andere kansen zoals het oplossen van wateroverlast. Dit leidde tot een update van de projectenportefeuille.
In 2025 verfijnen we deze methodiek verder. Momenteel is elk project gekoppeld aan het waterlichaam waar het de meeste impact op heeft, terwijl de impact ruimer kan zijn. Een correcte verdeling van die impact zal ons nog beter helpen om projecten te prioriteren. We ontwikkelen een dashboard om onze doelen op te volgen en werken aan een simulator om scenario’s tegen elkaar af te wegen.
Onderstaande grafieken tonen de reductiebijdragen van onze projecten voor stikstof (N) en fosfor (P) met de projecten opgeleverd tot en met 2024; ingedeeld per prioriteringsklasse van de waterlopen.
Reductie stikstof (N) in de waterloop
Reductie fosfor (P) in de waterloop
Afgesproken projectvolume gerealiseerd
In 2024 realiseerden we het volledige opleveringsbudget van 174 miljoen euro voor investerings- en optimalisatieprojecten. Een hele uitdaging in de huidige volatiele context waarin we werken. We volgen de projectstatus continu op en sturen proactief bij om tijdig het afgesproken budget te kunnen opleveren. De komende jaren voorziet het Vlaamse Gewest een geleidelijke stijging van de opleveringsbudgetten.
In 2024 brachten we voor 334 miljoen euro aan nieuwe projecten op de markt, ruim boven de doelstelling van 260 miljoen euro.
Innovatieve werfaanpak
De klimaatimpact van bouwmaterialen en de complexere context van infrastructuurwerken vragen om een innovatieve aanpak. In 2025 starten we een eerste project om de communicatie met de buurt en de veiligheid op en rond de werf te verbeteren. Een tweede project richt zich op milieubewustere werfactiviteiten en duurzamer materialengebruik.
Via ons interne platform voor innovatieve ideeën verzamelden we voor beide projecten heel wat concepten die we verder onderzoeken en uitwerken met onze technische partners. Zo kunnen we een voortrekkersrol opnemen in milieu- en omgevingsvriendelijke infrastructuur(werken).
De weg naar zuiver water
Onze collectoren vangen huishoudelijk afvalwater op uit gemeentelijke riolen en transporteren het naar één van onze 330 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) verspreid over Vlaanderen. Daar ondergaat het een mechanisch en biologisch zuiveringsproces om te voldoen aan Vlaamse en Europese normen voor lozing in oppervlaktewater.
Maar het kan ook verder worden opgewaardeerd tot drinkwaterkwaliteit. De interesse in gezuiverd afvalwater (effluent) voor industriële toepassingen zoals koel- of proceswater, groeit ook elk jaar. De komende jaren starten meerdere grote hergebruikprojecten die nu in ontwikkeling zijn.
Goede zuiveringsresultaten ondanks natste jaar ooit gemeten
Gezuiverd afvalwater wordt beoordeeld op 3 tot 5 parameters, afhankelijk van de RWZI-capaciteit (zie onderaan deze pagina). Volgens de Vlaamse normen moeten er specifieke concentratienormen en verwijderingspercentages gehaald worden.
Bij felle regen wordt afvalwater verdund, waardoor de vereiste concentraties in binnenkomend afvalwater al lager zijn dan de vooropgestelde norm. Extra chemicaliën zijn dan nodig om de juiste verwijderingspercentages te halen. Effluentstalen die té verdund zijn, worden – zoals afgesproken met de Vlaamse Milieumaatschappij – niet meegenomen in de evaluatie.
In 2024 voldeden 320 van de 329 geëvalueerde RWZI’s aan alle normen. Van de overige 9 haalden er 8 alle concentratienormen én 4 van de 5 verwijderingspercentages. Slechts 1 RWZI voldeed niet aan 1 concentratienorm door slibuitspoeling, maar haalde wel alle verwijderingspercentages. Aangezien 2024 het natste jaar ooit was, mogen we erg tevreden zijn met deze resultaten.
RWZI's die voldoen aan de normen
Uitdagend jaar voor slibverwerking
Micro-organismen in het biologische zuiveringsproces nemen het opgeloste vuil in het afvalwater op. Daardoor groeien ze continu aan, waardoor er een teveel aan slib ontstaat dat moet verwerkt worden.
De helft van deze biomassa gaat na indikking op de RWZI naar één van onze 13 vergistingsinstallaties. Het biogas dat zo ontstaat, zetten we om in groene stroom (door warmtekrachtkoppeling) en op één locatie in biomethaan. In 2025 vervangen we op 3 extra RWZI’s de warmtekrachtkoppeling door biomethaanproductie.
Het vergiste en niet-vergiste slib wordt verder ontwaterd om het volume te verkleinen. Twee derde wordt verbrand en één derde gaat naar één van onze drie huidige slibdrogers. Daar eindigt het als pellets die dienst doen als hernieuwbare energiebron.
Meer rioolwater en een verhoogde fosforverwijdering zorgen voor meer slib. In 2024 produceerden we 9% meer ontwaterd slib dan het jaar ervoor, wat hogere kosten voor chemicaliën, transport en afzet met zich meebracht. Dit zorgde ervoor dat we tegen onze capaciteitslimieten aanliepen in Vlaanderen, waardoor we alvast extra capaciteit zochten in het buitenland. Vanaf 2027 garanderen twee nieuwe slibdrogers en een slibmonoverwerker de eindverwerking van ons slib in Vlaanderen.
Parameters voor zuiver water
BZV
Biologisch zuurstofverbruik – hoeveelheid zuurstof nodig om de vervuiling biologisch af te breken.
CZV
Chemisch zuurstofverbruik – hoeveelheid zuurstof nodig om de vervuiling via een chemisch proces af te breken.
Zwevende stoffen
Alle niet-opgeloste stoffen in een volume afvalwater.
Stikstof & fosfor
Nutriënten aanwezig in huishoudelijk afvalwater. Een teveel ervan in de waterloop leidt tot sterke algengroei waardoor het zuurstofgehalte afneemt.
De infrastructuur die Aquafin beheert voor het Vlaamse Gewest heeft een herinvesteringswaarde van ongeveer 10 miljard euro. Deze enorme investeringen moeten blijven renderen. Door veroudering is er steeds meer behoefte aan renovaties en vervangingen om de goede werking te garanderen. Daarnaast kunnen nieuwe wetgeving en efficiëntieverbeteringen ook leiden tot optimalisaties.
Conditie van elke asset is gekend
Op basis van de conditie en leeftijd van onze assets (Asset Health Index) bepalen we welke investeringen het meest dringend zijn en stellen we een vervangingsprogramma op. Na eerdere analyses voor pompstations en rioleringsstelsels, deden we dit in 2024 ook voor de RWZI’s. We hebben nu een goed beeld van de theoretische gezondheidstoestand van onze assets, dat we de komende jaren verder verrijken met ter plaatse vastgestelde conditiebepalingen.Het huidige beeld toont aan dat de voorziene budgetten voor de komende jaren niet zullen volstaan, mede door grote prijsstijgingen. In 2024 leverden we voor het volledige voorziene bedrag van 54,3 miljoen euro asset management projecten op.
Energiebesparingen infrastructuur
Het waterzuiveringsproces vraagt veel energie. Door energiezuinige instellingen en nauwkeurige monitoring optimaliseren we ons verbruik voortdurend. Jaarlijks kunnen we ook gebruik maken van middelen uit het Energiefonds om de energieprestaties te verbeteren. De middelen in het fonds komen voort uit de terugverdieneffecten van eerdere investeringen in energie-efficiëntie en de productie van groene stroom. In 2024 investeerden we bijna 6 miljoen euro uit het Energiefonds, voornamelijk in nieuwe PV-installaties en energiezuinige beluchtingen.
Voor energiecijfers, zie het duurzaamheidsverslag.
Actieplan voor het milderen van overstortwerking
Via nooduitgangen (overstorten) op het rioolstelsel kan ongezuiverd afvalwater in de waterloop terechtkomen en ecologische schade aanrichten. Een overstort schiet in werking wanneer de riool overvol zit, bijvoorbeeld bij te veel regen of door een verstopping.
Begin 2025 rondden we de plaatsing van 1.600 overstortmeters af. Zo kunnen we de frequentie, duur en debiet van overstorten meten. Met onze rekentool Cockle kunnen we de werkelijk uitgestoten vuilvracht beter inschatten. In 2024 analyseerden we de 4.000 overstorten die het snelst moeten voldoen aan de kaderrichtlijn Water. Daaruit bleek dat 15% van deze overstorten een prioritaire aanpak vereisen en een kleine minderheid echt problematisch is. De oorzaak is te vinden bij een gebrek aan bergingscapaciteit en te lage overstortdrempels. Cockle helpt ons nu om maatregelen te vergelijken. Momenteel testen we diverse nabehandelingstechnieken in proefprojecten.
Slibverwerking van de toekomst in aanbouw
Vanaf 2027 zal de eindverwerking van ons zuiveringsslib volledig fossielvrij zijn. In 2024 startte de bouw van twee nieuwe slibdrogers die werken op restwarmte, ter vervanging van de huidige drogers in Deurne, Leuven en Houthalen. De nieuwe drogers komen in Beringen, met restwarmte van Biostoom Beringen, en in Roeselare waar we aansluiten op het warmtenet van Mirom.
Het gedroogde slib wordt gebruikt in een nieuwe slibmonoverwerker op de site van ArcelorMittal in Gent. Deze zal twee derde van al het slib verbranden en energie en stoom recupereren. Dit garandeert de afzet van twee derde van het slib in Vlaanderen tot 2046. Een belangrijke garantie die we inbouwen gezien de krappe eindverwerkingscapaciteit in Vlaanderen en zelfs daarbuiten.
Daarnaast onderzoeken we hoe we fosfor uit de vliegassen van deze verbranding kunnen recupereren in de vorm van fosfaat dat dan kan verwerkt worden in minerale meststoffen.


Activiteiten
Impact vergroten met onze klanten
Laatste hemelwaterplan afgewerkt
Tegen einde 2024 moesten steden en gemeenten een hemelwaterplan hebben om nog aanspraak te kunnen maken op watergerelateerde subsidies. Op dat moment hadden we meer dan 100 hemelwaterplannen afgerond. Deze plannen moeten minstens om de zes jaar worden geactualiseerd op basis van nieuwe inzichten en indicatoren. Nu we structureel samenwerken met Pidpa, komen daar ook nog de plannen bij die het drinkwaterbedrijf maakte voor ongeveer 50 gemeenten.
Klimaatadaptieve inrichting in de praktijk
Lange droogteperioden en extreme regenval in combinatie met te veel verharding vragen om een aangepaste aanpak van hemelwater. Aquafin kiest daarbij resoluut voor ‘blauwgroene’ oplossingen: meer ruimte voor water, gecombineerd met ontharding en veel groen.
Deze formule biedt veel koppelkansen voor biodiversiteit, recreatie en fysieke en mentale gezondheid. We delen deze visie in onze hemelwater- en droogteplannen en via kanalen zoals Blauwgroenvlaanderen.be (zie kader) en initiatieven zoals De Zevende Gevel en de Green Deals Tuinstraten en Klimaatbestendige Omgeving.
Via concrete services zoals water- en omgevingsadvies, kleinschalige blauwgroene maatregelen, het onderhoud en de realisatie van tuinstraatprojecten zetten we deze visie om in de praktijk voor gemeenten, bedrijven en organisaties. In 2024 leverden we reeds 36 water- en omgevingsadviezen af.

Eerste riothermieprojecten in Sint-Niklaas en Mechelen
Riothermie is een technologie om energie te recupereren uit afvalwater en wordt erkend als hernieuwbare energiebron door het Vlaamse Energie- en Klimaatagentschap (VEKA). Het gebruikt een warmtewisselaar en warmtepomp om restwarmte van afvalwater te benutten voor verwarming of koeling van gebouwen. Dit is interessant voor lokale besturen om hun warmteplan voor het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) vorm te geven.
Na een eerste toepassing in onze eigen kantoren voerden we in 2024 de eerste riothermieprojecten uit op publieke locaties. In Sint-Niklaas legden we riothermie aan voor het nieuwe zwembad en voor het paviljoen van de stad op dezelfde sportsite. In Mechelen zal een volledig nieuwe stadswijk met woon- en kantooreenheden en handelszaken verwarmd en gekoeld worden door riothermie en geothermie, wat op deze schaalgrootte uniek is in Europa.
Nog in 2024 brachten we alle Vlaamse rioolbeheerders samen om het riothermiepotentieel te visualiseren op het digitale platform AquaMarkt. Als de geschatte 400 projecten worden uitgevoerd, betekent dat voor Vlaanderen jaarlijks 40.000 ton minder CO2-uitstoot.
Eerste project voor effluenthergebruik dit jaar in gebruik
Het gezuiverde afvalwater (effluent) van onze RWZI’s heeft een constante kwaliteit en is altijd beschikbaar. Indien verder gezuiverd is dit een uitstekende alternatieve waterbron.
Om het industrieel hergebruik van effluent te bevorderen als circulaire oplossing in het waterstressgevoelige Vlaanderen, zetten we verder in op het digitale platform AquaMarkt. Momenteel zijn er dertien concrete projecten toegewezen, waarvan de meeste in de vergunningsfase zitten.
Het project Deeper Blue op onze RWZI Aalst is al vergevorderd en zal naar verwachting midden 2025 gereed zijn. Drinkwaterbedrijven Farys en De Watergroep zullen vanaf dat moment het effluent van de RWZI ter plaatse verder zuiveren tot drinkwater. Wat in de zomermaanden zal helpen om de waterreserves aan de kust op peil te houden.
Restwater voor land- en tuinbouw
Van het Vlaamse Gewest kregen we de opdracht om ‘restwater’, hemelwater in bufferbekkens, beschikbaar te stellen voor de land- en tuinbouw. Door slimme sturing of kleine aanpassingen kunnen we een goed evenwicht garanderen tussen het opvangen van hemelwater en het nuttig gebruiken ervan.
Voor meer dan 30 bekkens hebben we het potentieel in kaart gebracht op basis van waterkwaliteit, waterbeschikbaarheid en interesse. Als aan deze criteria wordt voldaan, maken we een projectplan op. Eind 2024 waren er voor drie bekkens projectplannen opgemaakt, klaar voor een overeenkomst met de afnemers. Begin 2025 ging een eerste project in productie in Sint-Niklaas met de verwachting om dit jaar nog in gebruiksklaar te zijn.

Activiteiten
Verbinder in de water- en nutsector
Structurele partner van rioolbeheerders
De efficiëntiewinsten van een betere afstemming tussen gemeentelijke en bovengemeentelijke investeringen worden groter bij gezamenlijk beheer. Dit maakt gecoördineerd projectmanagement mogelijk. De efficiëntiewinsten zijn merkbaar in de structurele samenwerkingen die Aquafin heeft met drinkwaterbedrijven water-link, De Watergroep (Riopact) en sinds 2024 ook met Pidpa. Elke partij neemt de taken op zich waarin ze het sterkst is.
Aquafin streeft op termijn naar structurele samenwerking met alle gemeentelijke rioolbeheerders. Vorig jaar vormden we samen met Farys voor de tweede keer een consortium voor het rioolbeher van een stad. Na Aalst vertrouwt nu ook Dendermonde het rioolbeheer toe aan de tandem Farys-Aquafin.
Platformen voor een heldere kijk op de toestand van de riolen
Tegen 2027 wil de Vlaamse Regering een duidelijk beeld hebben van de toestand van de Vlaamse riolen. Samen met de sector werkten we hiervoor standaarden en minimuvoorwaarden uit. Op statustool.aquafin.be vind je per gemeente een overzicht van de toestand van het stelsel en de inspectievoortgang.
Gemeenten die met ons samenwerken voor hun asset management, kunnen ROSI gebruiken voor het volgen van inspecties en voorgestelde maatregelen, inclusief timing en kostenplaatje. We ondersteunen momenteel de helft van de Vlaamse gemeenten en steden met ROSI. In 2025 breiden we het platform uit met extra functionaliteiten, zoals data uit ons overstortmeetnet.
Waterdata vloeiend uitwisselen
Om het waterbeheer in Vlaanderen te verbeteren, werken we samen met de sector aan een Vlaamse Water Data Space. Hierin kunnen partners veilig data uitwisselen en combineren voor voorspellingsmodellen, terwijl ze zeggenschap over hun eigen data behouden.
Eén platform voor rioolbeheer
Pidpa en Aquafin beheren samen het rioolbeheer van 50 gemeenten. Elke organisatie heeft zijn eigen digitale structuren. Binnen onze samenwerking ontwikkelen we nu een digitaal platform waar onze data samenkomen. Dit vereenvoudigt niet alleen de samenwerking, maar maakt het ook efficiënter om uitdagingen zoals cyber security en energieverbruik aan te pakken.
“Iedereen in de sector staat voor dezelfde uitdagingen. We kijken dan ook liever breder dan de organisatiegrenzen.”
Jan Goossens, CEO

Activiteiten
Onderzoek en innovatie
Onderzoek bij Aquafin kan deel uitmaken van een innovatietraject of gericht zijn op kennisopbouw. Ons onderzoekswerk en onze innovaties creëren meerwaarde voor mens en milieu. Dankzij ons uitgebreide patrimonium en onze praktijkkennis zijn we een gegeerde partner voor het langdurig en grootschalig testen en implementeren van nieuwe technologie.
“Ons onderzoek speelt in op maatschappelijke uitdagingen” – Birgit De Bock, manager R&D

Onderzoek in functie van waterkwaliteit
De vernieuwde Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) vereist de verwijdering van micropolluenten op de grootste RWZI’s. In 2024 voltooide Aquafin een quaternaire zuivering op RWZI Aartselaar met ozonisatie en actief koolfiltratie. De installatie wordt in 2025 operationeel. Via het Interregproject Schone Waterlopen door O3G delen we onze ervaringen met deze extra zuiveringsstap met andere onderzoekspartners in Vlaanderen en Nederland.
We onderzoeken ook decentrale technieken voor afval-, regen- en overstortwater, met meetcampagnes en pilootopstellingen, gericht op natuurgebaseerde oplossingen.
Klimaatmitigatie en -adaptatie
We onderzoeken broeikasgasemissies in het zuiveringsproces en het rioleringsstelsel om strategische keuzes te maken en onze infrastructuur te verduurzamen. De eerste berekeningen geven al een goede indicatie om de juiste strategische keuzes te maken voor mitigatie, maar we kunnen nog verder verfijnen. Toekomstig willen we de berekeningen gebruiken om ze nog meer toe te passen in het aankoopproces.
Ons klimaatadaptatieonderzoek richt zich op waterkwantiteit, met de modellering van rioleringsstelsels. We gebruiken hiervoor ook neerslaggegevens en -voorspellingen, en onderzoeken de impact van overstortwerking en bronmaatregelen.
Grondstoffenrecuperatie
Naast gezuiverd afvalwater zijn er nog meer grondstoffen terug te winnen uit rioolwaterzuivering. De nieuwe ERSA verplicht de recuperatie van stikstof en fosfor. Aquafin onderzoekt al langer hoe deze stoffen uit het proces te halen en rendabel te maken. We verkennen bijvoorbeeld de mogelijke afzetroutes van gerecupereerde fosfor voor de productie van kunstmeststoffen.
Ook actieve kool kunnen we uit zuiveringsslib halen. In een innovatieproject plannen we een pyrolyse-installatie om slib te verwerken tot biochar, dat als actieve kool kan dienen. Dit proces capteert CO2 in plaats van het vrij te geven. Eind 2025 hopen we meer duidelijkheid te hebben over de financiering. We testen ook de valorisatie van biochar voor betonproductie en als adsorptiemateriaal.
In het Europese project Fuelphoria onderzoeken we een andere vorm van carbon capture. Een pilootinstallatie op RWZI Antwerpen-Zuid zet de CO2 afkomstig van het biomethaanproces om in azijnzuur, dat als koolstofbron in waterzuivering of als basis voor biodiesel kan dienen.
Innovaties doen onze infrastructuur nog meer renderen
Behalve een beperkt budget voor basisonderzoek, kan Aquafin momenteel niet beschikken over middelen vanuit Vlaanderen voor innovatie. We besteedden in 2024 daarom 1,4 miljoen euro uit de winst op onze gemeentelijke activiteiten aan de financiering van innovatieprojecten. Die innovaties kunnen leiden tot nieuwe business, maar verhogen vaak ook het rendement van onze infrastructuur voor Vlaanderen. Manager Innovatie Maarten Raemdonck verwijst naar AquaMarkt als voorbeeld: “Gezuiverd afvalwater, hemelwater, warmte uit riolen: allemaal goederen die zich uitermate lenen voor hergebruik en die we vandaag nog veel te veel laten wegstromen uit Vlaanderen. Door het aanbod te verzamelen op één digitaal platform, en vooral ook door een heldere procedure uit te werken waarin iedereen een gelijke kans heeft op deze common goods, wilden we die circulariteit een boost geven. En dat werkt, want met gemiddeld 500 unieke bezoekers per maand, leverde AquaMarkt in 2024 vanaf de lancering in maart maar liefst 17 nieuwe leads op voor hergebruik van common goods.
Aquafin wil ook innovatie in de sector stimuleren. Bijvoorbeeld door mee te werken aan en via Aqcelerator te investeren in de ontwikkeling van nieuwe technieken voor rioolinspecties. Voor de klassieke methode met een rijdende camera moet de riool eerst geruimd worden, wat een inspectie duur en tijdrovend maakt. De grote vraag naar inspecties door de Vlaamse verplichting zet de marktcapaciteit onder druk. Screenings met drones, hovercrafts of robuuste wagentjes waarvoor geen ruiming nodig is, kunnen een eerste betrouwbaar beeld geven van de toestand van de riool. Dat kan het aantal grondige inspecties waarvoor wél een ruiming nodig is, beperken. Om de ontwikkeling van nieuwe technieken, maar ook van nieuwe, duurzame materialen vooruit te helpen, stellen we onze infrastructuur open als proeftuin.
“Innovatie gebeurt bij Aquafin trouwens niet in een hoekje,” zegt Maarten. “We wakkeren die open blik actief aan bij onze medewerkers en bieden opleidingen en ondersteuning aan om creatieve ideeën verder uit te werken. Het hoeven niet altijd grote nieuwe dingen te zijn, efficiëntieverbeteringen in je dagelijks werk hebben evenveel impact.”


Financieel verslag

“We zijn klaar om te investeren in innovaties die onze impact verder vergroten.”
Het natste jaar ooit gemeten in België weerspiegelt zich bij Aquafin in substantieel hogere werkingskosten. Directeur Finance & Procurement Glenn Van Olmen stelt vast dat innovatie niet alleen nodig is om de materiële risico’s, maar ook om de financiële risico’s van de klimaatverandering te tackelen.
Het werkingsbudget van Aquafin komt meer en meer onder druk. Hoe komt dat?
“Het tekort op het werkingsbudget van 2024 is een rechtstreeks gevolg van de uitzonderlijke weersomstandigheden. Veel neerslag leidt tot grotere debieten rioolwater die moeten behandeld worden. Dat leidt op zijn beurt weer tot grotere hoeveelheden te verwerken slib en meer chemicaliën die nodig zijn om de dubbele normen in Vlaanderen te halen. Niet elk jaar is gelukkig zo nat en doorgaans werd in het verleden de budgettaire impact van een nat jaar gecompenseerd door een daaropvolgend droog jaar. Alleen zien we dat die compensatie de laatste jaren niet meer in proportie is. Het laatste echt droge jaar, ligt alweer even achter ons. We kunnen er vanuit gaan dat extremen zoals we dit vorig jaar opnieuw zagen, het nieuwe normaal worden.
Daarbij komt nog dat ons patrimonium veroudert en dus almaar meer onderhoud vraagt. Verder dwingen strenger wordende normen en nieuwe wetgeving ons ook om meer toeslagstoffen te gebruiken. Allemaal factoren die waterzuivering duurder maken en waarop we ondanks een nauwgezette opvolging niet zomaar vat hebben.”
Welke rol kan innovatie spelen om alles haalbaar en betaalbaar te houden?
“Daar ligt echt een sleutelrol voor innovatie, maar helaas kan Aquafin vandaag geen gebruik maken van een specifiek innovatiebudget. We gebruiken momenteel de winst uit onze projecten activiteiten buiten onze bovengemeentelijke opdracht om innovatie te financieren. En die bedroeg vorig jaar een mooie 2,8 miljoen euro, met daarin zowel opbrengsten uit onze activiteiten voor gemeenten als uit nieuw ontwikkelde services. We beschikken wel over een budget voor fundamenteel onderzoek, maar innovatie is nodig om resultaten van onderzoek verder te ontwikkelen. En dat zal zeker nodig zijn voor het halen van de Europese richtlijnen. We merken ook dat innovatie onze bovengemeentelijke activiteiten echt kan vooruit helpen. Zo hielp onze business case rond de productie van biomethaan uit slibvergisting bijvoorbeeld in het vergunningstraject van bepaalde RWZI’s. Onze winst uit die niet-bovengemeentelijke activiteiten gebruiken om het bovengemeentelijke resultaat aan te zuiveren, kan echter niet gezien de strikt gescheiden budgetten. Maar op deze manier renderen onze innovaties toch voor het Vlaamse Gewest.
Natuurlijk zien we ook buiten Aquafin heel wat innovaties ontstaan die onze visie ondersteunen. Met ons nieuw dochterbedrijf Aqcelerator willen we daar een duwtje aan geven om ze letterlijk te versnellen.”
Hoe kan Aqcelerator een hefboom zijn om de impact van Aquafin te vergroten?
“We hebben Aqcelerator opgericht met twee doelstellingen. In de eerste plaats is het een manier om duurzame projecten rond hergebruik van effluent en regenwater en riothermieprojecten financieel vooruit te helpen. Met de lancering van het potentieelplatform AquaMarkt hebben we in 2024 een duidelijke doorbraak van die common goods bereikt. Ten tweede willen we dus ook innovaties in de markt stimuleren die ons helpen om onze ambitie te realiseren. En dat kunnen zowel participaties zijn in bijvoorbeeld start-ups als investeringen in infrastructuur. Ik wil ook hier benadrukken dat Aqcelerator volledig los staat van onze decretale opdracht, met een eigen raad van bestuur en een sterke governance om de marktconformiteit te bewaken.”
Welke kansen bieden de uitdagingen van Aquafin de komende jaren voor investeerders?
“Gezien de verwachtingen van Europa zal de hoeveelheid projecten die we de komende decennia zullen realiseren, nog blijven groeien. Het Vlaamse Gewest voorziet daarvoor een graduele stijging van de investeringsbudgetten. Dat creëert kansen voor onze financieringspartners aangezien we alle projecten voor het gewest prefinancieren. Ook onze institutionele investeerders willen we opnieuw meer aanspreken, want financiering is en blijft een kernactiviteit. Differentiatie van onze investeringsbronnen is daarom hard nodig.”
Zal de zichtbaar verschuivende aandacht naar defensie door geopolitieke ontwikkelingen niet ten koste gaan van investeringen in duurzame bedrijven?
“Ik verwacht alleszins niet dat die evolutie voor Aquafin onmiddellijk risico’s inhoudt om onze projecten gefinancierd te krijgen. We merken dat investeerders steeds meer op zoek zijn naar een vergroening van hun portefeuille. Europa heeft met de Green Deal duidelijke ambities uitgesproken en de intrinsiek groene waarde van onze projecten past daar volledig in. Door de toenemende digitalisering en cyberdreiging zullen we trouwens ook nog meer moeten investeren in de digitale beveiliging van onze infrastructuur. Afvalwaterinfrastructuur wordt in NIS 2 als zeer kritisch beschouwd en we doen er dan ook alles aan om de risico’s onder controle te houden zodat de impact van ons werk gegarandeerd blijft.
Onze affectatieovereenkomst geeft financiers bovendien de nodige garanties en onze uitstekende Moody’s rating Aa3 versterkt het vertrouwen nog meer.”
Kerncijfers financieel verslag
Uit de balans en resultatenrekening
Bedragen in mio euro | 2024 | 2023 |
---|---|---|
Bedrijfsopbrengsten | 724.230 | 722.374 |
Bedrijfskosten | 646.559 | 651.159 |
Omzet | 673.066 | 662.058 |
Te bestemmen winst | 4.435 | 4.877 |
Balanstotaal | 4.125.022 | 3.965.178 |
Kapitaal en reserves | 328.465 | 328.243 |
Financiering korte termijn | 150.102 | 53.101 |
Financiering lange termijn | 2.410.250 | 2.342.212 |